Tạo không gian an toàn cho trẻ em trong nhà ở

Đây cũng là một chủ đề được quan tâm bởi nhiều kiến trúc sư, nhà thiết kế và các chuyên gia y tế, nhất là khi các tai nạn xuất phát từ việc trẻ em tiếp xúc với những đồ vật kém an toàn trong nhà vẫn không ngừng xảy ra. “Tôi đã gặp phải nhiều trường hợp các bé bị chuyển đến phòng cấp cứu vì chọc tay vào ổ điện” - lời chia sẻ dành cho các bậc cha mẹ của bác sĩ Ben Hoffman đến từ khoa Nhi thuộc Đại học Y dược và Khoa học Oregon ở Portland, bang Oregon (Mỹ).

Các nguyên tắc cơ bản

Mỗi khi lựa chọn đồ nội thất, vải vóc và các vật dụng sẽ được bố trí trong phòng của trẻ, hãy đảm bảo rằng tất cả các bề mặt và vật liệu của chúng được làm từ những thành phần không độc hại và phù hợp với lứa tuổi của bé. Bàn ghế cần được đặt cách xa cửa sổ và kệ tủ để các bé không leo trèo nguy hiểm. Hạn chế tối đa những vật dụng sau trong tầm với của trẻ:

- Vật dụng có nhiều góc hoặc cạnh sắc nhọn.

- Những đồ vật nhỏ với kích cỡ có thể nuốt vào miệng được.

- Vật dụng dễ vỡ.

- Những vật dụng quá nóng, có nhiệt độ cao hoặc có thể gây phỏng.

- Những vật dụng gắn liền với dây điện.

Một số loại thảm, màn cửa hoặc giấy dán tường có thể làm phát tán vài loại khí hoặc sợi tổng hợp có khả năng làm bẩn không khí trong phòng, gây hại cho phổi và đường thở của bé. Do vậy, thiết kế phòng của trẻ cần đảm bảo không khí bên trong được luân chuyển, thông thoáng và lọc được bụi bẩn. Các bề mặt trong phòng nên được làm từ những vật liệu có thể dễ dàng được lau chùi sạch sẽ mà không phải dùng đến những hóa chất tẩy rửa có thể gây nguy hiểm cho trẻ. Ưu tiên các vật liệu có khả năng hạn chế sự bám dính hoặc tích tụ của vi trùng, vi khuẩn và bụi bẩn.

Bàn ghế, giường và tủ cần có kích cỡ phù hợp với trẻ. Chẳng hạn, chiếc ghế phải có kích thước sao cho bé có thể ngồi vào đó một cách dễ dàng và thoải mái, không phải chật vật hay lo sợ té ngã mỗi khi lên ghế hoặc xuống ghế. Tương tự, bàn ăn hoặc bàn học cần có chiều cao phù hợp để trẻ có thể ngồi đúng tư thế và không phải rướn người. Bàn ghế phải chắc chắn và đủ độ bền để trẻ có thể dùng lâu dài, không bất ngờ bị nứt hoặc gãy trong quá trình sử dụng.

Ánh sáng tự nhiên, cây cỏ và những màu sắc tươi sáng giúp tạo ra một không gian tích cực và đầy sức sống để các bé được thỏa sức vui chơi, hoạt động, nâng cao khả năng học hỏi và sáng tạo. Hiển nhiên, những màu sắc và cây cỏ bố trí trong phòng cần được lựa chọn trên cơ sở phản hồi của của các bé đối với chúng, bởi mỗi bé sẽ có cơ địa và ý thích khác nhau đối với những điều này. Bên cạnh đó, hãy bố trí đồ đạc trong phòng của trẻ sao cho rộng rãi và thông thoáng để các bé có thể chơi đùa một cách an toàn. Cửa ra vào và các hộp tủ cần được thiết kế sao cho dễ đóng mở. Đồ chơi và những đồ vật mà trẻ thường sử dụng cần được cất trong những chiếc rổ hoặc túi treo sao cho các bé dễ lấy. Không gian vui chơi và góc học tập cần phải đủ rộng để trẻ có thể tương tác với các anh chị em hoặc bạn bè đồng trang lứa đến chơi - những hoạt động cần thiết cho sự phát triển các kỹ năng giao tiếp xã hội của bé.

Giường cũi cho trẻ nhỏ cần đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế mới nhất về an toàn

Về bài trí phòng ngủ

Lựa chọn giường cũi phù hợp với trẻ: giường cũi cho trẻ nhỏ cần đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế mới nhất về an toàn, để trẻ có thể nằm và di chuyển thoải mái mà không sợ té ngã hay mắc kẹt. Không dùng các mẫu giường cũi đã lỗi thời hoặc chưa được khắc phục các khuyết điểm về an toàn cho trẻ. Giường cũi cần phải có cấu trúc chắc chắn, vững chãi và đã thông qua kiểm nghiệm.

Chỗ ngủ của trẻ cần đơn giản nhất có thể: “Giường ngủ cho trẻ em dưới hai tuổi không nên có gối ôm, đồ chơi, các loại gối có độ nhún cao, hoặc chăn mền quá lớn hay nặng nề, bởi chúng có thể gây nguy hiểm cho các bé” - lưu ý của bác sĩ Ben Hoffman.

Bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ té ngã: “Khung cũi cần đủ cao và phần nệm cần đủ thấp để trẻ không thể tự trèo ra ngoài ở tư thế đứng”, bác sĩ Hoffman chia sẻ. Cũng theo ông, nếu phòng của trẻ ở trên lầu và có cửa sổ, chúng ta cần khóa chặt cửa sổ hoặc thay thế bằng khung cửa kính đóng kín và cố định để bé không thể tự ý mở hay trèo ra ngoài. Với trẻ em dưới hai tuổi, không nên để bé một mình với những chiếc bàn hoặc ghế có thể xếp gọn hoặc thay đổi cấu trúc. “Ngay cả những em bé hai tuần tuổi cũng vẫn có thể tò mò, táy máy những vật dụng đó để rồi bị kẹp tay hoặc tự ngã lăn xuống đất và chấn thương”, bác sĩ Hoffman cảnh báo.

Gia cố những đồ đạc có kích thước lớn: “Kệ sách hoặc tủ quần áo là vài thứ đồ đạc hấp dẫn và nguy hiểm đối với những bé có sở thích leo trèo”, bác sĩ Hoffman khuyên chúng ta. Hãy gia cố những vật dụng này vào tường bằng bản giằng để hạn chế khả năng gây nguy hiểm của chúng đối với trẻ.

Đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy: sau đây là một vài lời khuyên đáng tham khảo từ Hiệp hội Phòng cháy Chữa cháy Hoa Kỳ:

- Lắp đặt thiết bị báo cháy bên trong phòng của trẻ và ở ngoài dãy hành lang đi qua căn phòng đó.

- Nếu phòng của trẻ ở tầng hai, cần bố trí thang thoát hiểm ở gần cửa sổ và hướng dẫn cho trẻ lớn cách sử dụng nó khi có trường hợp khẩn cấp.

- Hướng dẫn cho trẻ cách xử trí mỗi khi có tình huống khẩn cấp trong nhà, và thống nhất một địa điểm dễ tìm bên ngoài ngôi nhà để các thành viên trong gia đình có thể dễ dàng chạy ra và gặp nhau nếu xảy ra hỏa hoạn.

Thận trọng với dây điện: thống kê cho thấy dây điện gần cửa sổ là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ nhỏ bị tai nạn ngạt thở. “Không nên bố trí dây điện hay ổ điện gần cửa sổ”, lời khuyên của nhà thiết kế Nancy Barrett đến từ Hiệp hội Các nhà Thiết kế nội thất Hoa Kỳ. Nếu không, bạn có thể bố trí thêm các thiết bị bao phủ dây điện hoặc cập nhật những công nghệ mới nhất liên quan đến an toàn về dây điện.

Che phủ ổ cắm điện: tai nạn trẻ em liên quan đến ổ điện không phải hiếm. Theo bác sĩ Hoffman, giải pháp tốt nhất chính là đảm bảo ổ điện luôn trong tình trạng được cắm cùng thiết bị che phủ. Mỗi khi cần phải cắm điện, hãy đảm bảo rằng các dây điện được cắm chắc chắn kèm với đầy đủ sự che phủ để trẻ không thể giật dây điện hoặc cho tay vào ổ điện.

Loại bỏ mọi tác nhân có thể khiến trẻ ngạt thở: “Bất cứ đồ vật nào có kích cỡ đủ nhỏ để trẻ có thể nuốt vào đều có thể gây nguy hiểm cho trẻ”, bác sĩ Hoffman cảnh báo.

Cuối cùng, cần lưu ý rằng các bé sẽ lớn rất nhanh; do vậy, hãy ưu tiên những giải pháp linh hoạt và tiết kiệm chi phí cho thiết kế phòng của trẻ. Hãy đảm bảo rằng phòng của bé có diện tích sử dụng đủ rộng để có đủ không gian dự phòng cho những sự thay đổi theo độ tuổi của trẻ về sau (chẳng hạn, khi trẻ đến tuổi đi học, các bé sẽ cần thêm diện tích cho góc học tập, để bố trí thêm sách vở hoặc dụng cụ chơi thể thao…).

ThS. PHAN NGUYỄN KHÁNH ĐAN

Kids Read

Lễ Khai mạc có sự tham gia của Đại diện lãnh đạo Đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020, Đại diện ban giám hiệu của các trường tiểu học tham gia dự án tại Hà Nội. Đặc biệt, 25 em học sinh tiểu học sẽ tham gia phần kể chuyện mẫu (một lớp học mẫu về “kỹ năng kể chuyện”) với giáo viên người Anh của Hội đồng Anh. Dự án KidsRead là dự án toàn cầu do Hội đồng Anh xây dựng được thực hiện từ năm 2011 tại 10 quốc gia tại Trung Đông và Bắc Phi và đã được mở rộng sang châu Á từ năm 2015. Tổng cộng có 10 nước tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương được lựa chọn tham gia dự án trong đó có Việt Nam.

Từ khi Kids Read ra mắt vào năm 2011, đã có hơn 50.000 trẻ em tại các trường tiểu học công lập tham gia, và 15.000 trẻ em khác hưởng lợi từ các sự kiện cộng đồng Kids Read. Chương trình Kids Read kết hợp các hoạt động tại trường lớp và trong cộng đồng để khuyến khích học sinh học sinh tiểu học vui đọc cả trong lớp học và tại nhà đồng thời giúp phát triển kỹ năng tiếng Anh cho thế hệ tương lai, bằng cách giới thiệu những cuốn sách trẻ em hay nhất từ Vương quốc Anh.

Năm 2015, dự án được thực hiện tại Bình Dương và Việt Nam là nước đứng đầu trong nhóm quốc gia châu Á này tính về số lượt trẻ em tham gia và hưởng lợi từ Kids Read. Tiếp nối thành công này, dự án thực hiện tại Hà Nội năm 2016 hứa hẹn sẽ kết nối tới hàng nghìn trẻ em và nâng cao sự yêu thích của các em với việc đọc sách.

NV

Bé khóc đêm, làm sao đây ?

Vừa gấp tã cho con, chị vừa nói: “Ui, chị cũng nhớ mãi khoảng thời gian ấy. Lúc mới sinh Cún trong bệnh viện về, bụ bẫm, xinh xắn, cứ ăn no lại lăn ra ngủ, chẳng quấy khóc gì, ai cũng khen Cún dễ nuôi. Thế mà đùng một cái, đúng hôm Cún tròn 2 tháng tuổi, chẳng hiểu tại sao ban ngày Cún vẫn chơi ngoan ngoãn nhưng tới 6 giờ tối lại lăn ra khóc, mà khóc ghê cơ, oằn người, mặt đỏ gay, nước mắt giàn giụa. Nhìn thấy con thế, chị không biết làm sao nữa, đầu óc cứ rối tung lên, gọi cho đằng nội rồi đằng ngoại, ai mách gì chị cũng làm theo, nhưng Cún vẫn khóc một mạch tới tận 9 giờ thì lăn ra ngủ. Nhìn con khóc mà nước mắt chị cũng chảy dài theo con.”

Tôi nói chen ngang lời chị: “Chị có đưa con đi khám không?”

“Có chứ, hôm sau chị đưa con đi khám bác sĩ thì Cún hoàn toàn khỏe mạnh, phát triển tốt, không có gì phải lo lắng hết, có lẽ bé chỉ khóc dạ đềthôi, chị cũng yên tâm phần nào. Nhưng đến tối lại khóc lại như hôm trước, chị chỉ biết ôm con mà ruột đau thắt lại, người ta ở cữ thì béo lên mà chị thì cứ gầy còm nhom cả người.”

“ Đúng rồi, đợt đấy em thấy chị mệt mỏi và phờ phạc lắm.”

Chị gật đầu đáp: “Anh xã chị thấy con khóc như thế cũng xót ruột mà cũng thương chị nữa nên chăm tìm hiểu lắm, một hôm thấy anh mang về tpcn ColicKiddy của Canada dành cho bé khóc đêm và khóc dạ đề, anh nói thành phần rất an toàn như Khoai mỡ, dưa chuột đắng, hoa cúc đức làm giảm nhu động ruột của bé, giúp bé hết co thắt ruột và đau bụng nên làm dứt cơn khóc, ColicKiddy còn giúp bé hết khóc do đau bụng, đầy bụng, chướng hơi do thức ăn, ăn quá nhanh, nuốt nhiều hơi trong khi bú, và đau bụng không rõ nguyên nhân. Trước khi con khóc, chị hòa 1 viên vào sữa cho con uống, cách 1h chị lại cho uống, liên tục 3 viên/ngày.”

Thấy tôi chăm chú lắng nghe, chị tiếp lời: “ Mấy ngày đầu Cún chỉ đỡ khóc thôi, đến ngày thứ 5 cho con uống xong thì ông bà ngoại tới chơi, mải nói chuyện mà chị cũng quên mất thời gian, tới khi nhớ ra thì đã là 10 giờ đêm rồi, đầu tiên chị hơi giật mình sau đó là vui mừng vì hôm nay Cún không hề khóc một tiếng nào. Rồi hôm sau, hôm sau nữa Cún vẫn chơi ngoan, chẳng hề có trận khóc kinh hoàng như trước mà không cần phải dùng tới ColicKiddy.”

Nhìn Cún đáng yêu đang bò loanh quanh trong nhà, tôi tự nhủ rằng sắp tới lấy chồng và sinh con đầu lòng rồi, có lẽ tôi cũng nên bỏ túi cho mình bí quyết này thôi, bí quyết mang tên ColicKiddy.

Mời các bạn xem thêm chia sẻ của những bệnh nhân khác sau khi sử dụng ColicKiddy tại đây.

Điện thoại tư vấn giờ hành chính: 04.3766.2222 – 0984.464.844

Hotline tư vấn miễn cước: 1800.1044

Văn phòng tư vấn: 204H, Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội

10 điều mà trẻ rối loạn phổ tự kỷ muốn bày tỏ

Nhiếp ảnh gia người Mỹ Debbie Rasiel chia sẻ về những bức ảnh chị chụp về cuộc sống của những đứa trẻ tự kỷ tại Việt Nam và khắp nơi trên thế giới nhân dịp đến Hà Nội tổ chức triển lãm ảnh về trẻ tự kỷ hối tháng 3-2016. Bản thân chị Debbie Rasiel cũng là một người mẹ có con mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.

Trẻ rối loạn phổ tự kỷ theo mô tả của Bác sĩ tâm thần học Leo Kanner năm 1943 là những trẻ thường có biểu hiện khiếm khuyết về mặt xã hội, giao tiếp không lời và có lời; có những mẫu hành vi rập khuôn, lặp đi lặp lại và có những khó khăn về ăn uống.

Việc điều trị cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ trên thế giới hiện nay có rất nhiều phương pháp can thiệp, tuy nhiên khi bạn áp dụng phương pháp nào đó, bạn nên dựa vào nguyên tắc là Trẻ rối loạn phổ tự kỷ cần bạn Biết và Hiểu những gì mà Trẻ đang cần. Do đó khi chăm sóc, điều trị và huấn luyện cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ, cha mẹ và người chăm sóc trực tiếp trẻ nên biết được trẻ rối loạn phổ tự kỷ đang cần gì ở chúng ta. Dưới đây là 10 điều mà những đứa trẻ mắc chứng này muốn bày tỏ với chúng ta:

Ảnh minh họa: Internet.

1. Cháu là một đứa trẻ có chứng tự kỷ. Điều này không định nghĩa hay hàm ý cả con người của cháu.

2. Các cảm nhận về giác quan của cháu bị rối loạn. Não bộ cháu không thể lọc tất cả các thông tin ghi nhận được, và lúc nào cháu cũng trong tình trạng quá tải!

3. Xin nhớ phân biệt giữa won`t (sẽ không: cháu lựa chọn không làm) và can`t (không thể: Cháu không thể làm). Cả ngôn ngữ tiếp thu lẫn ngôn ngữ diễn đạt đều khó đối với cháu.

4. Cháu là một người có lối suy nghĩ cụ thể. Cháu hiểu ngôn ngữ theo nghĩa đen.

5. Hãy kiên nhẫn với vốn từ ít ỏi của cháu.

6. Do ngôn ngữ quá khó đối với cháu, cháu rất có khuynh hướng thiên về thị giác.

7. Hãy tập trung và xây dựng trên những gì cháu có thể làm, chứ không phải những gì cháu không thể làm.

8. Hãy giúp cháu trong việc tương tác xã giao.

9. Hãy cố xác định xem điều gì gây khởi phát cơn bùng giận nơi cháu. Cơn bùng giận như năng lượng phóng xạ, cơn bùng phát, hay cơn thịnh nộ, dù gọi là gì đi nữa thì cũng đáng sợ đối với bản thân cháu hơn đối với cô chú.

10. Nếu là thành viên gia đình, hãy THƯƠNG YÊU CHÁU VÔ ĐIỀU KIỆN. Nên nhớ rằng trải nghiệm này xảy ra với cháu, chứ không phải cô chú.

Ngoài nắm rõ những điều trên, các bậc phụ huynh nếu gặp khó khăn trong quá trình chăm sóc trẻ có thể tìm đến các cơ sở y tế tư vấn các chuyên gia trị liệu ngôn ngữ cho trẻ để giúp trẻ đạt được những gì tốt đẹp nhất trong giao tiếp xã hội.

Hoàng Văn Quyên

(Chuyên viên m ngữ trị liệu, BV Nhi đồng 1)

Cảnh báo khi trẻ lười vận động

Clip về thực trạng trẻ em Việt Nam hiện nay ngồi nhiều, vận động ít, béo phì gia tăng do Đài THVN thực hiện. (Nguồn: Youtube)

Ảnh: DELAHAYE CATHERINE/SIPA

Hội Tim mạch Pháp đã gióng hồi chuông cảnh báo về vấn đề này, trẻ em từ 9-16 tuổi càng ngày càng ít vận động, điều này làm gia tăng nguy cơ béo phì và mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường.

Nếu năm 1971 một đứa trẻ chạy 800 mét trong 3 phút thì năm 2013 phải mất 4 phút. Ở Pháp ít hơn 50% trẻ em có những hoạt động thể chất hàng ngày.

Trẻ từ 4- 10 tuổi, trung bình có 2 giờ ngồi trước màn hình. Nếu trẻ 5 tuổi xem tivi hơn 1 giờ mỗi ngày thì gia tăng nguy cơ béo phì.

Điều quan trọng là phải có hoạt động thể chất ngay từ lúc còn nhỏ, vì vậy người lớn cần gương mẫu, tạo môi trường thuận lợi cho trẻ có những hoạt động thể chất. Cần quản lý truy cập vào máy tính, thời gian xem tivi của trẻ, ưu tiên cho các hoạt động ngoài trời (chơi trong giờ giải lao với bạn bè ở trường, thay đổi hành trình đi lại tới trường bằng cách đi bộ.

Nên khuyến khích trẻ có những hoạt động thể chất 1-2 lần /tuần hoặc những ngày cuối tuần đi dạo bộ cùng gia đình hay chơi trò chơi tập thể.

BS. Ái Thủy

(Theo Metronews.fr)

Tại sao trẻ nói lắp?

Con tôi năm nay 9 tuổi. Cháu bị nói lắp rất nhiều. Rất mong bác sĩ tư vấn giúp tôi nguyên nhân và cách khắc phục.

Bùi Thị Phương (Thanh Hóa)

Tật nói lắp là một chứng rối loạn trong diễn đạt lời nói. Đây là một tật khá phổ biến, thường gặp ở trẻ em, bé trai mắc gấp 3 lần bé gái. Nói lắp có thể xuất hiện trong giai đoạn bắt đầu tập nói. Khoảng 1% trẻ sau tuổi dậy thì bị tật nói lắp dai dẳng. Ngoài tật nói lắp ra, trẻ hoàn toàn bình thường. Khi chúng ta nói, có những kích thích tác động vào các bộ phận cảm thụ của lưỡi, môi, má và thanh quản. Các kích thích đó theo cơ quan phân tích lời nói đến vùng phân tích vận động của lời nói (vùng Broca). Khi các bộ phận này không phối hợp được thật tốt với nhau thì lời nói phát ra sẽ khó khăn và sinh ra tật nói lắp. Có rất nhiều giả thuyết về những nguyên nhân gây ra tật nói lắp như: chấn thương khi còn sơ sinh (sinh khó, ngã… ảnh hưởng đến vùng Broca); người mẹ khi mang thai mắc bệnh hoặc trẻ bị bệnh ở não sau khi điều trị khỏi đã để lại tì vết nào đó ở trung tâm ngôn ngữ; một cú sốc thời thơ ấu khiến trẻ mắc tật; trên vỏ não có những đoạn tách rời ngăn những tín hiệu lưu thông bình thường giữa các khu vực trong vùng kiểm soát ngôn ngữ. Tật nói lắp thường có tính di truyền, người ta nhận thấy trong gia đình có nhiều người nói lắp thì khả năng nói lắp của con cháu họ rất cao.

Việc điều trị nói lắp không khó, nhưng bệnh nhân cần kiên trì và có sự cảm thông, giúp đỡ của những người xung quanh, tăng cường rèn luyện kỹ năng nói, kiên nhẫn làm thường xuyên, lâu dài.

ThS. Lê Hưng

Làm gì khi trẻ không chịu bú mẹ?

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng “Nuôi con bằng sữa mẹ góp phần quan trọng trong sự phát triển của trẻ em và sức khỏe của người phụ nữ”. Việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp bà mẹ tiêu thụ nguồn năng lượng dự trữ trong lúc mang thai, do đó dễ dàng duy trì cân nặng sau sinh. Nuôi con bằng sữa mẹ làm giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng và có thể làm giảm nguy cơ loãng xương. Sữa mẹ giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và trí tuệ. Tuy nhiên vì một lý do nào đấy, trẻ không chịu bú mẹ, khiến người mẹ băn khoăn lo lắng chuyển sang cho trẻ bú bình.

Sữa mẹ phụ thuộc vào lượng sữa bé bú và lượng sữa được vắt ra

Sữa non bắt đầu được tiết ra từ khoảng tuần thứ 28 của thai kỳ. Khi bé ra đời, sữa non đã có sẵn trong bầu vú mẹ để cho bé bú. Sữa non tuy ít nhưng rất quan trọng. Sữa non cung cấp cho trẻ nhiều kháng thể và các protein kháng khuẩn giúp trẻ chống lại các bệnh như: tiêu chảy nhiễm trùng, các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp. Sữa non dễ tiêu hóa giúp trẻ phòng chống các bệnh dị ứng tiến triển và bất dung nạp với các loại thức ăn khác. Sữa non có tác dụng xổ nhẹ, giúp tống phân su, đồng thời giàu vitamin A hơn sữa chuyển tiếp. Thời điểm cơ thể mẹ bắt đầu sản xuất sữa chuyển tiếp phụ thuộc vào sự thay đổi nồng độ các nội tiết tố. Sau khi nhau thai đã được đẩy ra khỏi cơ thể mẹ, nồng độ estrogen và progestogen sẽ giảm nồng độ prolactin tăng lên, kích thích cơ thể mẹ tiết sữa nhiều hơn bắt đầu từ ngày thứ 3-4. Sau 3-4 ngày, cơ thể mẹ sẽ tiếp tục sản xuất sữa tùy thuộc vào lượng sữa bé bú và lượng sữa được vắt ra.

Sữa mẹ sẽ tiết ra nhiều hơn khi cho con bú nhiều.

Nguyên nhân khiến trẻ không chịu bú mẹ

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ không chịu bú, có thể trẻ bị đau do can thiệp bằng fooc-xep khi sinh, trẻ thường quấy khóc không chịu bú. Có thể trẻ bị nghẹt, tắc mũi không muốn bú. Ngạt tắc mũi làm trẻ bú khó khăn, bú không được dài hơi vì khi bú trẻ không thở được bằng miệng nữa nên cứ bú một lúc lại phải dừng, há mồm để thở. Cũng có thể trẻ bị tưa lưỡi làm miệng đau, khó bú hoặc bỏ bú, quấy khóc. Trẻ lớn hơn có thể đang mọc răng, trẻ ốm, viêm mũi họng, chất nhầy của mũi chảy xuống họng làm cho trẻ vướng họng không muốn bú... Mặt khác, về phía người mẹ có thể do tác dụng của thuốc an thần, thuốc chống nhiễm khuẩn... mà người mẹ phải dùng trong khi sinh và sau đẻ. Thuốc tiết qua sữa, trẻ bú vào trở nên lơ mơ, uể oải không bú. Cũng có thể do trẻ bú bình trong những ngày đầu đã quen với đầu vú cao su mút sữa dễ dàng mà không quen vú mẹ. Do trẻ ngậm bắt vú không đúng. Do người mẹ phân vân, lo lắng cho con bú ít và trẻ bú ít lần. Do trẻ dị ứng với mùi lạ (chẳng hạn mẹ ăn tỏi hay xức nước hoa...). Cũng có khi do vú quá căng sữa, tia sữa xuống nhanh và mạnh khiến trẻ dễ bị sặc rồi sợ bú.

Xử trí khi trẻ không chịu bú mẹ

Nếu do trẻ bị sang chấn trong khi sinh, người mẹ cần thay đổi tư thế cho con bú, sao cho không chạm vào chỗ đau của trẻ. Cho trẻ bú ít một và nhiều lần trong ngày. Nếu trẻ bị ngạt tắc mũi, cần vệ sinh, làm thông thoáng mũi trước khi bú và làm từ 3-5 lần/ngày. Có thể sử dụng dung dịch nhỏ mũi là nước muối sinh lý 0,9% làm loãng dịch mũi, chờ vài phút sau đó làm sạch mũi. Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả và an toàn, giúp làm mềm vẩy cứng; loãng dịch nhầy đóng nghẹt trong mũi đào thải ra ngoài làm thông thoáng mũi, giúp trẻ dễ thở. Hoặc có thể sử dụng dụng cụ hút mũi cho trẻ. Mỗi lần trẻ bú, nếu sữa mẹ nhiều, để trẻ đỡ sợ và không bị sặc sữa, có thể dùng ngón tay trỏ và ngón tay giữa giữ vú ở thế gọng kìm để sữa chảy chậm lại. Cho trẻ bú kiệt sữa một bên vú để trẻ có thể nhận được phần sữa cuối giàu chất béo. Trẻ lớn hơn, nếu nghi ngờ trẻ mọc răng đau không chịu bú, bà mẹ cần kiên nhẫn tiếp tục cho con bú.

Prolactin được bài tiết sau bữa bú, để sản xuất cho bữa bú tiếp theo.

Nếu quan sát thấy miệng trẻ có những mảng trắng đục như đậu phụ ở trong má, lưỡi và vòm miệng có thể trẻ bị tưa lưỡi. Cần lau miệng cho trẻ bằng khăn xô mềm thấm nước muối sinh lý nhiều lần trong ngày hoặc dùng nước mật ong pha loãng, nước rau ngót lau miệng cho trẻ 3-4 lần/ngày. Nếu điều trị bằng các biện pháp trên mà biểu hiện tưa lưỡi của trẻ không bớt, có thể dùng Natribicarbonate 4,2%, dạng gói, mỗi ngày 3 lần rửa miệng cho trẻ, mỗi lần 1/2 gói pha loãng sau đó lau sạch lại bằng nước muối sinh lý 0,9%. Sau 4-5 ngày không khỏi bệnh, bạn cần đưa con đến bác sĩ nhi khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời. Trẻ bị tưa lưỡi lâu ngày sẽ bỏ bú và có thể bị tiêu chảy, viêm phổi do nấm.

Các bà mẹ cần biết cách cho con ngậm bắt vú đúng, vắt sữa cho con ăn bằng cốc và thìa, không cho con bú bình vì nếu trẻ bú bình sẽ không bú mẹ nữa. Bên cạnh đó, nên lưu ý vệ sinh vú trước và sau khi cho con bú; cho trẻ bú bầu vú bên trái trước (trẻ mới bú nên lượng sữa trong dạ dày còn ít, có thể nằm nghiêng phải). Sau đó, chuyển trẻ sang bú bầu vú bên phải (lúc này dạ dày trẻ đã nhiều sữa, cần nằm nghiêng trái). Như vậy, sữa sẽ dễ dàng xuống dạ dày mà không gây trào ngược. Sau khi bú xong, cần bế trẻ theo tư thế thẳng, ngực áp vào một bên ngực mẹ, mặt kê lên vai mẹ rồi vỗ nhẹ lưng cho trẻ ợ hơi.

ThS. Lê Thị Hương